شهرستان مهریز درجنوب استان یزد و در 30كيلومتري شهريزد و در کنار جاده تهران ـ بندر عباس (سنتو) قرار دارد.ادامه ارتفاعات شيركوه در بخش غربي اين شهرستان موجب تشكيل سفره هاي غني آب زيرزميني وتعديل هواي آن نسبت به ديگر نقاط استان يزد شده است. تاریخ بنای مهریز و اطراف آن مربوط به پیش از اسلام است. بنای مهریز را به «مهرنگار» دختر انوشیروان نسبت داده اند.اين شهرستان داراي يك بخش مركزي و پنج دهستان به اسامي: ارنان، بهادران، تنگ چنار، ميانكوه و خورميز و 468 آبادی است.آب و هواي شهرستان معتدل و بياباني است و اين منطقه با شرايط خاص جغرافيايي موقعيت طبيعي (دارابودن سراب ها، قله هاي برف گير وآب و هواي معتدل كوهستاني) در حاشيه كوير،با قابليتهاي تفريحي – گردشگري از جمله چشمه پرآب و زيباي غربال بيز،باغ جهانی پهلوانپور، منطقه تفريحي كوه ريگ و آثار باشكوه تاريخي خشتي که به آنها میپردازیم همواره پذيراي گردشگران داخلي و خارجي ميباشد. این منطقه دارای قناتها و کاریزهای زیادی می باشد. شهرستان مهريز با داشتن آب و هواي مناسب شرايط بسيار خوبي را براي كشت انواع محصولات باغي از قبيل :پسته ، انار، گردو، بادام، انجير، آلو، زردآلو ومحصولات زراعي گندم و جو فراهم آورده است که برای همین نام باغ شهر را به این شهرستان داده اند. اين شهرستان با وسعت 14684كيلومتر مربع، و داراي جمعيتی معادل با 82,840 نفر بوده است.
از مهمترين صنايع دستي اين شهرستان مي توان از سبد بافی ،گیوه بافی ،چاقوسازی و قالي بافي نام برد.
وجود بناهای تاریخی که سیر تحول و دوره های معماری را در این شهر معرفی می کند همه و همه دال بر غنای فرهنگی و پیشینه آباد تاریخی این منطقه است(بناهاي باستاني محوطه غربال بيز اشكاني، قلعه خورميز ساساني، قلّاع و كاروانسراهاي دوره هاي مختلف معماري اسلامي). وجود بناهاي باشكوهاقتصادي (كاروانسراها، باغ ها و…) سياسي، نظامي (عمارات اربابي، قلاع روستايي عظيم و…) مذهبي (مساجد، قدمگاه ها، حسينيه ها و…) تدافعي – ديده باني (برج هاي ديده باني) و سازه هاي عظيم خشتي – آجري زيادي كه درسطح اين شهرستان پراكندهاند،خودگواهي است بر عمران و آباداني اين منطقه در گذشته. متون تاريخي و نسخ خطي، بناي شهرمهريز را به «مهرنگار» دختر انوشيروان ساسانينسبت مي دهند. اما آنچه مهم است با توجه به نقش نگاره هايي كه بر سنگهاي كوه ارنان منقش شده است اين شهر قدمتي بيش از ده هزار سال دارد و پديدار شدن آثار كهن، بامعماري عالي توسط كاوشگران بيانگر اين ادعاست.
محلات و روستاهای مهریز
شهر مهریز از اتصال محلات پراکنده توسط باغات و اراضی مزروعی به وجود آمده است. محلات مهم شهر مهریز عبارتند از: استهریج، بغدادآباد، مزویر آباد، منگاباد و مهرپادین.
مهمترین روستاهای شهرستان مهریز نیز عبارتند از: سریزد، میرک آباد، عصمت آباد، باغ دهوک، حسین آباد، مزرعه هرفته ،خورمیز سفلی و علیا ، مدوار، ارنان، تنگ چنار، منشاد ، بهادران، بنادک سادات ، علی آباد ، گردکوه ، مهدی آباد ، کریم آباد و سرو .
بناهای تاریخی و گردشگری
مکانهای گردشگری و تفریحی
غربال بیز | کوه ریگ | پارک کوثر | سرو کهنسال منگاباد |
صنایع دستی
ترکه بافی یا سبد بافی | گیوه دوزی | چاقو سازی | سنگ تراشی |
باتشکر از اداره میراث فرهنگی مهریز و وبسایت شهرداری مهریز در جمع آوری اطالاعات وبسایت، لطفا در تکمیل آن ما را یاری دهید.