شهرستان مهریز

شهرستان مهریز درجنوب استان یزد و در ۳۰کیلومتری شهریزد و در کنار جاده تهران ـ بندر عباس (سنتو) قرار دارد.ادامه ارتفاعات شیرکوه در بخش غربی این شهرستان موجب تشکیل سفره های غنی آب زیرزمینی وتعدیل هوای آن نسبت به دیگر نقاط استان یزد شده است. تاریخ بنای مهریز و اطراف آن مربوط به پیش از اسلام است. بنای مهریز را به «مهرنگار» دختر انوشیروان نسبت داده اند.این شهرستان دارای یک بخش مرکزی و پنج دهستان به اسامی: ارنان، بهادران، تنگ چنار، میانکوه و خورمیز و ۴۶۸ آبادی است.آب و هوای شهرستان معتدل و بیابانی است و این منطقه با شرایط خاص جغرافیایی موقعیت طبیعی (دارابودن سراب ها، قله های برف گیر وآب و هوای معتدل کوهستانی) در حاشیه کویر،با قابلیتهای تفریحی – گردشگری از جمله چشمه پرآب و زیبای غربال بیز،باغ جهانی پهلوانپور، منطقه تفریحی کوه ریگ و آثار باشکوه تاریخی خشتی که به آنها میپردازیم همواره پذیرای گردشگران داخلی و خارجی میباشد. این منطقه دارای قناتها و کاریزهای زیادی می باشد. شهرستان مهریز با داشتن آب و هوای مناسب شرایط بسیار خوبی را برای کشت انواع محصولات باغی از قبیل :پسته ، انار، گردو، بادام، انجیر، آلو، زردآلو ومحصولات زراعی گندم و جو فراهم آورده است که برای همین نام باغ شهر را به این شهرستان داده اند. این شهرستان با وسعت ۱۴۶۸۴کیلومتر مربع، و دارای جمعیتی معادل با ۸۲,۸۴۰ نفر بوده است.
از مهم‌ترین صنایع دستی این شهرستان می توان از سبد بافی ،گیوه بافی ،چاقوسازی و قالی بافی نام برد.

وجود بناهای تاریخی که سیر تحول و دوره های معماری را در این شهر معرفی می کند همه و همه دال بر غنای فرهنگی و پیشینه آباد تاریخی این منطقه است(بناهای باستانی محوطه غربال بیز اشکانی، قلعه خورمیز ساسانی، قلّاع و کاروانسراهای دوره های مختلف معماری اسلامی). وجود بناهای باشکوهاقتصادی (کاروانسراها، باغ ها و…) سیاسی، نظامی (عمارات اربابی، قلاع روستایی عظیم و…) مذهبی (مساجد، قدمگاه ها، حسینیه ها و…) تدافعی – دیده بانی (برج های دیده بانی) و سازه های عظیم خشتی – آجری زیادی که درسطح این شهرستان پراکندهاند،خودگواهی است بر عمران و آبادانی این منطقه در گذشته. متون تاریخی و نسخ خطی، بنای شهرمهریز را به «مهرنگار» دختر انوشیروان ساسانینسبت می دهند. اما آنچه مهم است با توجه به نقش نگاره هایی که بر سنگهای کوه ارنان منقش شده است این شهر قدمتی بیش از ده هزار سال دارد و پدیدار شدن آثار کهن، بامعماری عالی توسط کاوشگران بیانگر این ادعاست.

محلات و روستاهای مهریز

شهر مهریز از اتصال محلات پراکنده توسط باغات و اراضی مزروعی به وجود آمده است. محلات مهم شهر مهریز عبارتند از: استهریج، بغدادآباد، مزویر آباد، منگاباد و مهرپادین.
مهمترین روستاهای شهرستان مهریز نیز عبارتند از: سریزد، میرک آباد، عصمت آباد، باغ دهوک، حسین آباد، مزرعه هرفته ،خورمیز سفلی و علیا ، مدوار، ارنان، تنگ چنار، منشاد ، بهادران، بنادک سادات ، علی آباد ، گردکوه ، مهدی آباد ، کریم آباد و سرو .

بناهای تاریخی و گردشگری


باغ جهانی پهلوانپور	قلعه تاریخی سریزد	قلعه تاریخی خورمیز	منطقه تاریخی مهرپادین

منطقه اشکانی غربالبیز	کاروانسرای زین الدین	روستای تاریخی سریزد	زیارتگاه پیر نارکی

حمام تاریخی استهریج	قلعه تاریخی منگاباد	قلعه تاریخی باغ دهوک