مجموعه تاریخی مهرپادین مهریز

مجموعه تاریخی مهرپادین مهریز

مجموعه تاریخی مهرپادین مهریز از مناطق تاریخی و دیدنی داخل شهر مهریز می باشد و هسته اولیه شکل‌گیری شهر مهریز به شمار می‌رود که دارای بناهای مختلف می باشد.این بناهای تاریخی در قرن هشتم بنا شده است.امام زاده سیدغیاث الدین ،مسجد مهرپادین ، حمام مهرپادین ،حسینیه ارشاد ،آب‌انبار ، بازارچه و خانه‌های قدیمی خشتی با بادگیرهای بلند از شاخص ترین بناهای این مجموعه می باشد که در این مقاله به معرفی آنها میپردازیم.

مسجد جامع کبیر مهرپادین مهریز

مسجد جامع کبیر مهرپادین مهریز، یکی از مساجد ارزشمند تاریخی شهرستان مهریز و استان یزد است که با ۳۰۰۰ متر وسعت دارای گنبدخانه، مناره، ایوان، صحن و شبستان تابستانی و زمستانی می‌باشد. یک کتیبه بر روی مناره سردر مسجد نصب شده که بیانگر قدمت مسجد جامع مهرپادین مهریز است و آن را متعلق به دوران آل مظفر و اوایل قرن هشتم هـ.ش می‌داند، همچنین این مسجد را ساخته شخصی به نام «محفوظ بن محمد» معرفی می‌کند. مسجد جامع کبیر مهرپادین مهریز، در سال ۱۳۷۸ هـ.ش به ثبت ملی رسیده است.

شاخص‌ترین قسمت این مسجد، مناره ۳۰ متری یک‌دانه آن می‌باشد که به‌صورت یک نماد زیبای شهری، در کنار سردر ورودی مسجد جامع مهرپادین خودنمایی می‌کند و یکی از اصیل‌ترین عناصر این مسجد به شمار می‌رود. در ارتفاع ۵ متری این مناره نیز کتیبه‌ای ۴۰۰ ساله از کاشی معرق و به خط نسخ نصب شده که بیانگر قدمت مسجد مهرپادین می‌باشد.

حسینیه ارشاد مهرپادین مهریز

حسینیه ارشاد مهرپادین مهریز، در قسمت غربی مسجد جامع و جوی آب قرار دارد که قدمت آن را به دوره آل مظفر نسبت داده‌اند و هم‌زمان با مسجد جامع ساخته شده است. در اطراف حسینیه ارشاد مهریز، سازه‌هایی دیگر همچون آسیاب و بازارچه نیز وجود داشته که به علت خیابان‌کشی از بین رفته‌اند؛ البته تعداد کمی حجره، از این بازار قدیمی باقی ‌مانده که به عنوان بازارچه صنایع دستی مورد استفاده قرار گرفته است.

امامزاده سید غیاث الدین مهریز

زیارتگاه امامزاده سید غیاث‌الدین مهریز، یکی دیگر از شگفتی معماری در مهرپادین مهریز می‌باشد که به دلیل قرار داشتن در بافت سنتی شهر و نیز سبک معماری و تاریخی بنای آن، همواره موردتوجه اهل‌فن و هنر و یکی از جاذبه‌های گردشگری و مذهبی مهریز بوده است. سال ساخت آستان مقدس امامزاده غیاث‌الدین مهریز به ۵۵۳ هـ.ش می‌رسد و با قدمتی ۹۰۰ ساله در بین شبستان، تابستان خانه و زمستان‌خانه مسجد جامع کبیر مهرپادین قرار گرفته است.

زیارتگاه امام زاده غیاث‌الدین دارای یک ضریح فلزی با روکش آب‌نقره، گلدسته‌ای به ارتفاع ۲۵ متر و یک گنبد به قطر ۱۶ و ارتفاع ۸ متر می‌باشد.این بنا در سال ۱۳۴۲ هـ.ش مرمت و بازسازى شده و بر روی دیوار اصلى آن، آثار گچ‌بری و نوشته‌های یادگارى نیز دیده می‌شود.

قنات مهرپادین مهریز

قنات مهرپادین مهریز، توسط «مهرنگار فرزند انوشیروان ساسانی» در روستای مهریجرد و غرب مسجد جامع کبیر مهرپادین مهریز ساخته شده که مسیر آن از داخل یک کوچه سنگ‌فرش، می‌گذشته است. اکنون نیز در وسط این کوچه، یک جوی باریک آب روان می‌گذرد که دیگر از قنات تأمین نمی‌شود و از یک چاه تغذیه می‌کند. در اطراف این رود، چندین درخت توت و چنار قدیمی قرار دارد و کوچه‌ای سرسبز و شکیل را ساخته‌اند.

آب انبار مهرپادین

آب‌انبار مهرپادین، در شمال شبستان مسجد جامع مهرپادین قرار گرفته است و تنها آب‌انبار محله مهرپادین می‌باشد که تمامی اهالی محله و حتی محله‌های کوچک‌تر اطراف آب‌انبار هم از آن استفاده می‌کنند.

حمام تاریخی مهرپادین مهریز 

حمام تاریخی مهرپادین مهریز، یکی از بناهای قدیمی مجموعه مهرپادین مهریز و دیدنی‌های یزد به شمار می‌رود که قدمت آن به دوران قاجار می‌رسد؛ اما ساختمان اصلی آن، هم‌زمان با پیدایش مجموعه مهرپادین (قلعه، مسجد، حمام و …) در قرن ۸ هـ.ش و دوران آل مظفر پایه‌ریزی شده است. ابعاد مختلف آجرهای به‌کاررفته در ساخت این حمام نیز بیانگر مرمت بنا در دوره‌های گوناگون می‌باشد.

حمام مهرپادین مهریز با ۵۰۰ متر زیربنا در کنار در ورودی مسجد جامع مهرپادین مهریز قرار گرفته که شامل گرمخانه و خزینه می‌شود. گرچه حمام‌های عمومی در آن زمان، اصولاً تنها یک قسمت داشته‌اند که به‌صورت نوبتی استفاده می‌شده؛ اما حمام قدیمی مهرپادین دارای ۲ قسمت جداگانه زنانه و مردانه بوده و ازلحاظ نظم عناصر و فضاهای حمام ایرانی، در نوع خود بی‌نظیر می‌باشد.

با گذر از در ورودی و هشتی حمام تاریخی مهرپادین، سربینه (رختکن) دیده می‌شود که نقشه‌ای زیبا و ۸ ضلعی دارد. کف این گرمخانه، ۴ پله پایین‌تر از رختکن می‌باشد و به‌وسیله یک دالان باریک به حوض هشت‌ضلعی خشتی با عمق ۵۰ سانتی‌متر و پاشویه‌ای به عرض ۲۰ سانتیمتر متصل شده است.

در قسمت شرقی حمام، یک خزینه و مجرای عبور و کنترل آب خزینه قرار دارد که آب موردنیاز خود را از قنات مهرپادین تأمین می‌کرده است. این خزینه، امروزه جای خود را با دوش‌های مدرن عوض کرده و دیگر آن کارآیی را ندارد.

حمام تاریخی مهرپادین مهریز با شماره ثبت ۲۳۳۳ در تاریخ ۲۰ اردیبهشت ۱۳۷۸ هـ.ش به‌عنوان یک اثر ملی ایرانی به ثبت رسیده است.